Inscripties.

Merkwaardige inscripties in stokoude balken

In vroeger eeuwen waren de huurders van woningen schaars. Verreweg de meeste huizen werden bewoond door de eigenaar, met de bedoeling dat na hem zijn kinderen en kindskinderen er een onderdak zouden vinden. Het huizenbezit droeg een meer persoonlijk karakter dan nu. Dit is de voornaamste oorzaak, dat men in oude woningen vaak opschriften aantreft, welke een zegenwens voor het huis en zijn bewoners bevatten. Daarbij speelde de diepe godsdienstzin van onze voorouders eveneens een belangrijke rol.

De opschriften werden meestal aangebracht op een balk boven de deuringang – de plaats, welke zich daar het beste voor leende. Vooral op de dorpen bestond deze gewoonte. In het bijzonder bij oude boerderijen vindt men dergelijke opschriften terug. Door de enorme groei der bevolking van de Mijnstreek en de daarmee gepaard gaande venieuwingen en moderniseringen, zijn gedurende de laatste vijftig jaar talrijke oude huizen verdwenen. In meer landelijk gebleven dorpen staan zij echter nog. Daar treft men ook deze opschriften aan.

Een der oudste bevond zich boven de deur van wijlen Mathieu Paulsen te Doenrade. Met was afkomstig uit 1604 en luidde: Sit Nomen Domini Benedictum (De naam des heren zij gezegend). Godt bewaer desen aus und inganck von nun aen bis in Evigkeit. Het opschrift wordt geflankeerd door het jaartal ,,anno 1604’’ en de datum ,,8 juny’’.

Niet zo lang geleden – het vorig jaar – is de boerderij Paulsen afgebroken. De balk met het opschrift is toen overgebracht naar het gemeente-archief te Sittard.

Een dergelijke inscriptie stond ook op een balk in het vroegere huis der familie Goessens in het gehucht Gracht bij Oirsbeek. Zij vermeldde: Der Herr behute dieses Haus und Allen die gehen inn und aus – 1620. (Tot een vijftig jaar geleden was het Duits in ‘t grootste gedeelte van de tegenwoordige Mijnstreek nog de gangbare voertaal). Toen ‘t huis enige tientallen jaren geleden werd afgebroken werd de balk met het opschrift ingemetseld in een muur van de woning Pijls, in ‘t buurtschap Peildert (Gracht), maar hij is niet meer zichtbaar, want hij werd bedekt met een laag cement.

In een zware eiken balk boven de ingang der boerderij Houtvast-Nijsters te Oppeven-Oirsbeek was een vijfregelig inschrift aangebracht, waarin ook de namen van de eerste bewoners staan vermeld. Het eindigde met een smeekgebed en luidde in zijn geheel: Dit is gebout doer (en dan volgen als tussenvoegsel, de drie eerste letters voor de Griekse naam voor Christus) de kendern van Peter Moven sal(iger) ende Catrina Quatfleg anno 1736. Loft Godt bovenal. D 2 Ocb. (dato 2 oktober). Dit Huis stat in Goedes handt. Godt bewart fur (voor) Feuur (vuur) ende Brand. Amen.

De balk is onlangs overgebracht naar het geboortehuis van de Dienaar Gods Carolus Houben te Munstergeleen, dat gedeeltelijk tot streekmuseum wordt ingericht.

Een geesti inschrift bevond zich in het vroegere huis Senden te Doenrade. Het is later boven de deur van de woning van Hubert Hoen in doenrade geplaatst. Het luidt: Dat Haus as (is) klein gebut (gebouwd) en fast, umdat ein grot (groot) op mi nit (niet) en past. – Anno 1793.

JOURNALIST